Jak korzystać z kompasu? Podstawowe zasady posługiwania się kompasem.

Jeśli jesteś w tym miejscu i czytasz ten tekst, to jest szansa że wiesz czym jest kompas i do czego ogólnie służy, ale być może nie wiesz jak z niego korzystać i jak prawidłowo się nim posługiwać. W związku z tym, że my wiemy bardzo dobrze - podzielimy się z Tobą tą wiedzą tajemną i postaramy się opowiedzieć wszystko o prawidłowym posługiwaniu się kompasem oraz kilkoma zasadami z tym związanymi.

Czym jest kompas i jakie są rodzaje kompasów?

Kompas jest to narzędzie, które służy do określania kierunku, w którym się poruszamy. Najczęściej składa się z igły magnetycznej, która wskazuje kierunek północny, a reszta kierunków wynika z jego położenia względem północy. Aby skorzystać z kompasu, należy ustawić go równolegle do horyzontu i odczytać wskazanie igły.

Każdy, kto lubi przebywać na łonie natury, powinien umieć korzystać z kompasu. Dzięki niemu można ustalić własną pozycję na mapie, wyznaczyć kierunek marszu i poznać odległości między dwoma punktami. Warto też pamiętać, że kompas może pomóc w nagłych sytuacjach, takich jak zgubienie się w lesie lub górach.

Tzw. róża wiatrów, czyli podstawowe oznaczanie kierunków świata

Podstawowe rodzaje kompasów

Istnieją trzy zasadnicze rodzaje kompasów: busole, kompasy survivalowe i kompasy kartograficzne. Każdy z nich ma nieco inny cel i może być używany w różnych sytuacjach. Oczywiście nie wspominamy tu o wielu wariacjach na temat kompasów, chińskich gadżetach i zabawkach. Mówimy o profesjonalnych kompasach, z którymi można wyjść w teren bez ryzyka, że "zgłupieją".

Busole

Busole to najbardziej popularny rodzaj kompasów, które są używane w orientacji i nawigacji. Busola to narzędzie o bardziej zaawansowanej konstrukcji niż kompas. Poza igłą magnetyczną, która wskazuje nam kierunek północny, wyposażona jest w elementy celownicze - muszkę i szczerbinkę. Dodatkowo, busola posiada zwierciadło, linijkę i obrotowy limbus.

Busola, czyli rozbudowany kompas

Kompasy survivalowe i outdoorowe

Kompasy survivalowe zwane też outdoorowymi czy czasami "militarnymi" to bardzo popularna odmiana tego urządzenia, wykorzystywana głównie przez miłośników Survivalu i bushcraftu. Zazwyczaj mają większą odporność na warunki atmosferyczne i często są wyposażone w dodatkowe funkcje, takie jak latarki, lupy, termometry i klipsy do przypięcia do pasa lub plecaka.

Popularny kompas survivalowy, czyli tzw. wojskowy / militarny

Kompasy kartograficzne

Kompasy kartograficzne to narzędzia przeznaczone do wykorzystania w połączeniu z mapami. Posiadają one specjalne skale, które pozwalają na dokładne wyznaczenie odległości i kierunków na mapie. Często są one wyposażone w specjalne kątomierze, dzięki którym można dokładnie ustawić kierunek na mapie.

Kompas kartograficzny

Jak zatem poprawnie korzystać z kompasu i nawigować nim?

Jeśli chcesz nauczyć się korzystać z kompasu, to ważne jest, aby przede wszystkim poznać jego budowę oraz zasady działania. Kompasy wykorzystują zjawisko magnetyzmu, gdzie igła magnetyczna ustawia się wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi, co pozwala na ustalenie kierunku północnego. Warto też pamiętać, że kompas może być zakłócony przez bliskie obiekty metalowe lub pola magnetyczne generowane przez urządzenia elektroniczne.

Oto prosta instrukcja, jak wyznaczać kierunki świata kompasem:

->    Wyciągnij kompas z opakowania i trzymaj go płasko, prostopadle do podłoża, aby igła mogła się swobodnie obracać.

->    Ustaw kompas w taki sposób, aby długa strzałka z igły magnetycznej była skierowana na północ. W tym celu obracaj kompasem tak, aby igła znalazła się na polu z oznaczeniem N (zazwyczaj czerwonym).

->    Odczytaj kierunki pozostałych stron świata. Wskazania na kompasie będą podane w stopniach, zaczynając od 0 stopni, który odpowiada kierunkowi północnemu, a następnie kolejno odczytujemy kierunki wschodnie, południowe i zachodnie.

->    Jeśli chcesz przejść w konkretnym kierunku, np. na północny wschód, ustaw kierunek zgodnie z wskazaniem na kompasie, obracając swoje ciało w kierunku, w którym chcesz się poruszać.

->    Poruszaj się w wybranym kierunku, zawsze trzymając kompas na wyciągnięcie ręki, aby upewnić się, że kierujesz się we właściwym kierunku. Zerkaj na niego co chwilę, upewniając się że dobrze idziesz.

->    Podczas korzystania z kompasu należy pamiętać o tym, że może on być zakłócony przez bliskie obiekty metalowe, pola magnetyczne generowane przez urządzenia elektroniczne lub góry.

Mamy nadzieję, że ta prosta instrukcja pozwoliła Ci zrozumieć, jak korzystać z kompasu w celu określenia kierunków świata. Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza, więc warto ćwiczyć korzystanie z kompasu w różnych warunkach terenowych, aby uzyskać większą precyzję.

Ważne, aby pamiętać, że korzystanie z kompasu wymaga trochę wiedzy i praktyki. Dlatego najlepiej zacząć od nauki podstawowych zasad i ćwiczyć na łatwym terenie, aby później być przygotowanym na trudniejsze wyzwania. Bez względu na to, jakiego rodzaju kompas wybierzesz, ważne jest, aby zawsze mieć go przy sobie, ponieważ może okazać się niezwykle przydatnym narzędziem w nagłych sytuacjach.

Jak wyznaczyć kierunki świata, jeśli nie mamy akurat kompasu?

Oto kilka alternatywnych metod, które można wykorzystać, aby określić kierunki świata, jeśli nie mamy kompasu:

->    Użyj smartfona i jednej z wielu aplikacji "Kompas" lub Google Maps ;)

->    Nawigacja z użyciem słońca: Słońce w dzień wędruje po niebie, a jego pozycja pozwala nam określić kierunek zachodu lub wschodu. W południe, kiedy Słońce znajduje się na najwyższym punkcie, cień rzucany przez dowolny przedmiot będzie najkrótszy i będzie kierował się na północ, a cień w południe będzie skierowany na południe. Oczywiście, ta metoda działa tylko w ciągu dnia i przy bezchmurnym niebie.

->    Wyznaczanie kierunków świata dzięki gwiazdom: Na północnej półkuli (czyli w Polsce), jednym ze sposobów na określenie kierunków świata z użyciem gwiazd jest wykorzystanie Gwiazdy Polarnej. Gwiazda Polarna (polaris) znajduje się w pobliżu bieguna północnego, więc zawsze wskazuje na kierunek północny. Oto instrukcja, jak to zrobić: Znajdź miejsce, gdzie widok na północny horyzont nie jest zakłócony przez budynki lub drzewa. Znajdź Wielką Niedźwiedzicę. To łatwe do znalezienia gwiazdozbiór, składający się z siedmiu jasnych gwiazd, które wyglądają jak wielki wóz. Znajdź dwie jasne gwiazdy na końcu łuku Wielkiej Niedźwiedzicy (tzw. "skrzypce"), które są najbliżej Gwiazdy Polnej. Narysuj w myślach linię między tymi dwoma gwiazdami. Wydłuż tę linię około pięciokrotnie, aż znajdziesz jasną gwiazdę (Gwiazdę Polarną), która znajduje się na końcu tej linii. Jest to najjaśniejsza gwiazda na niebie w pobliżu bieguna północnego.

Mając już wskazany kierunek północy, możesz łatwo określić pozostałe kierunki. Na przykład, kierunek wschodni znajduje się 90 stopni na wschód od północy, kierunek południowy - 180 stopni na południe od północy, a kierunek zachodni - 270 stopni na zachód od północy. Należy jednak pamiętać, że ta metoda działa tylko w nocy i tylko w przypadku bezchmurnego nieba.

->    Kierunek wody: Kierunek przepływu wody może nam pomóc w określeniu stron świata. Wiele rzek płynie w kierunku południowym lub wschodnim, więc jeśli płyniemy z prądem, możemy się domyślić, że to właśnie jeden z tych kierunków. Ta metoda jednak jest mało precyzyjna i może być przydatna w terenach, gdzie znajduje się dużo cieków wodnych.

->    Wykorzystanie roślinności: Niektóre rośliny, takie jak mchy, porosty lub drzewa, rosną bardziej intensywnie w kierunku północnym. Należy jednak pamiętać, że ta metoda wymaga znajomości lokalnej flory i może nie być zawsze dokładna.

->    Mapa: Wreszcie, jeśli mamy mapę, możemy określić kierunek na podstawie umiejscowienia słońca, gwiazd lub wykorzystując inne punkty orientacyjne na mapie, takie jak szczyty gór czy rzeki.

Pamiętaj, że te metody są alternatywnymi sposobami, a ich dokładność zależy od wielu czynników, takich jak warunki atmosferyczne czy znajomość terenu. W przypadku braku kompasu, zawsze warto wykorzystać kilka różnych metod w celu uzyskania dokładniejszego wyniku.