Jak dbać o swój nóż?

Zakup noża, nawet z najwyższej półki jakościowej zawsze będzie się łączył z pewnymi czynnościami, jakie będziemy musieli regularnie wykonywać, by nasze narzędzie pracy było zawsze ostre i sprawne. Niektóre, stałe i nierdzewne modele będą potrzebowały tylko przetarcia po wykonanej pracy inne natomiast pełnego serwisu związanego z rozłożeniem noża na części, ale o tym później.

Podstawą jest rutyna

Jest kilka rutynowych działań, jakie powinniśmy wykonać po każdej wymagającej pracy nożem. Oczywiście nie mówimy tu o przecięciu zgrzewki wody, czy otwarciu paczki, a raczej o pracach, które mogą wpłynąć na ostrość i czystość samego noża.

Po pierwsze - nóż zawsze odkładamy suchy. Bez różnicy czy jesteśmy w lesie i strugamy patyki na ognisko, czy właśnie skończyliśmy przygotowywać jedzenie w kuchni, ostrze noża należy wytrzeć z resztek znajdujących się na głowni i pozostawić suche. Noże wykonane ze stali nierdzewnych takich jak 420, 440 czy 154CM nie boją się wody i nawet pozostawienie kilku kropli słonej wody nie wpłynie na ich wygląd i właściwości tnące. Co innego stal, która zawiera więcej węgla D2, M2 lub O1, wtedy pozostawienie nawet kilku kropel zwykłej wody może zakończyć się pojawieniem brzydkich plam, albo ognisk korozji.

Jeszcze większym problemem są soki z owoców czy sosy takie jak keczup i musztarda. Tu, pozostawienie noża bez odpowiedniego wyczyszczenia nawet na kilkanaście minut zakończy się pojawieniem plam.

Dlatego warto wypracować sobie odruch wycierania ostrza po każdej pracy.

Po drugie - regularne podostrzanie. Zdecydowana większość noży, jakie sprzedajemy, można ostrzyć ceramicznymi ostrzałkami, lub modelami posiadającymi wkłady ze spieków. Przydatnym odruchem jest po zakończeniu pracy i wyczyszczeniu ostrza przejechać kilka razy po ostrzałce, by naprawić ewentualne zatępienia. Nie chodzi mi tu o typowe ostrzenie na dużej ostrzałce, a raczej skorzystanie z dostępnych kieszonkowych modeli. Za kwotę 25-35 złotych można zakupić markową ostrzałkę Taidea, THE EDGE czy Work Sharp. Są to modele, które same utrzymują kąt ostrzenia, oraz wyposażone najczęściej w dwie powierzchnie ostrzące. Ze spieków węglika do podostrzenia i z ceramiki do polerowania krawędzi tnącej (KT). Z tej pierwszej korzystamy, jeśli na naszym ostrzu mogła pojawić się delikatna szczerba albo mamy wrażenie, że nóż mógł się trochę stępić, a drugą powierzchnię do utrzymywania gładkiej KT, a co za tym idzie jakości cięcia.

Wprowadzenie w życie dwóch powyższych działań zdecydowanie pomoże w zachowaniu ostrości i właściwości naszego noża.

Domowy serwis

Mimo regularnego czyszczenia i podostrzania może się okazać, że w pewnym momencie jesteśmy zmuszeni do normalnego naostrzenia noża (więcej o ostrzałkach pisałem tu). To jest też dobry czas, by wykonać całkowity serwis i konserwację naszego narzędzia.

Zaczynając od najłatwiejszych:

Noże stałe - tu, w zależności od materiałów, z jakich jest wykonana rękojeść i pochewka noża, musimy użyć odpowiednich środków.

Jeśli nasz nóż ubrany jest tworzywo sztuczne, wtedy wystarczy wyczyszczenie go z użyciem wody i detergentu. Należy jednak dokładnie wysuszyć wnętrze pochewki. Można do tego użyć sprężonego powietrza - takiego jak do czyszczenia podzespołów w komputerze.

Jeśli nasz nóż posiada pochewkę lub rękojeść wykonaną z drewna czy skóry, wtedy należy już użyć odpowiednich preparatów do ich wyczyszczenia i nasmarowania. Takim preparatem może być na przykład olej Ballistol. Jest on wytworzony na bazie naturalnych składników, dzięki czemu możemy być spokojni o kontakt noża z żywnością. Ostrze należy przetrzeć wspomnianym olejkiem.

Scyzoryki - modele dostępne w naszym sklepie to w 95 procentach wyroby marki Victorinox. Są one wykonane ze stali INOX (nierdzewnej) i do ich czyszczenia wystarczy użyć ciepłej wody z dodatkiem detergentu. Wszystkie elementy należy na koniec wypłukać pod bieżącą wodą i wysuszyć. Tutaj znowu polecam sprężone powietrze. Po osuszeniu należy zastosować olejek Victorinox lub Ballistol na wszystkie elementy ruchome naszego scyzoryka.

Noże składane - w zależności o modelu, rodzaju blokady i budowy warto jest nóż rozłożyć na części pierwsze, a następnie każdy z elementów wyczyścić. Oczywiście do tego będziemy potrzebowali zestaw odpowiednich wkrętaków. Polecam zestawy Boker - Wiha. Znajdujące się tam bity wystarczają w przypadku większości noży. Pojedyncze elementy należy umyć pod bieżącą wodą, a jeśli nóż posiada łożyskowaną oś główną, (pivot) wtedy warto łożyska oczyścić w rozpuszczalniku. Po osuszeniu wszystkich części, nóż należy złożyć, a na elementy ruchome i podkładki podać kilka kropel oleju Boker Oil Pen 2.0.

W przypadku posiadania rękojeści wykonanych z drewna warto skorzystać z oleju Ballistol i je nim posmarować. 

Noże sprężynowe i OTF - tu działamy podobnie jak w przypadku noża składanego. Z tą różnicą, że musimy się nastawić na większe skomplikowanie mechanizmów noża. Jeśli nie jesteśmy pewni swoich umiejętności, to nóż można wysłać do nas. Jednak polecam poszukać filmu na portalu YouTube. Bardzo często można znaleźć tam filmy pokazujące krok po kroku, jak rozłożyć i złożyć nawet najbardziej skomplikowany nóż. Noże sprężynowe i OTF ze względu na swoje mechanizmy są bardziej narażone na problemy z działaniem niż inne noże. Z tego powodu warto taki serwis przeprowadzać częściej niż w przypadku poprzedników.